مارک زاکربرگ، بنیان‌گذار فیسبوک و مدیرعامل متا، با اظهاراتی جنجالی درباره نقش دانشگاه‌ها در آماده‌سازی دانشجویان برای بازار کار، بار دیگر بحث‌های داغی را در این زمینه برانگیخته است. او معتقد است که تحصیلات دانشگاهی نه‌تنها با نیازهای بازار کار امروز همخوانی ندارد، بلکه بدهی‌های سنگین مالی را به دانشجویان تحمیل می‌کند. در این مقاله، دیدگاه‌های زاکربرگ، دلایل پشت این اظهارات و تأثیر آن‌ها بر نسل جوان را بررسی می‌کنیم.
دانشگاه و شکاف با بازار کار
زاکربرگ که خود در سال 2005 تحصیل در دانشگاه هاروارد را نیمه‌کاره رها کرد، در گفت‌وگویی با تئو وان، کمدین آمریکایی، اظهار داشت: «مطمئن نیستم که دانشگاه‌ها افراد را برای شغل‌های موردنیاز بازار کار امروز آماده می‌کنند.» او معتقد است که محتوای درسی بسیاری از رشته‌ها با مهارت‌های عملی موردنیاز در دنیای واقعی فاصله دارد. این دیدگاه در حالی مطرح می‌شود که شرکت‌های فناوری مانند متا و گوگل به‌تدریج شرط مدرک دانشگاهی را برای استخدام کنار گذاشته‌اند و بیشتر بر مهارت‌های کاربردی تمرکز دارند.
بدهی‌های دانشجویی؛ مانعی بزرگ برای نسل جدید
یکی از نگرانی‌های اصلی زاکربرگ، هزینه‌های سرسام‌آور تحصیلات دانشگاهی است. او تأکید کرد که بدهی‌های دانشجویی به مانعی جدی برای نسل جوان تبدیل شده و بسیاری را از ادامه تحصیل بازمی‌دارد. داده‌های مؤسسه Deloitte در سال 2024 نشان می‌دهد که یک‌سوم نسل Z و هزاره‌ها به‌دلیل هزینه‌های بالا و عدم نیاز به مدرک دانشگاهی در برخی مشاغل، از ثبت‌نام در دانشگاه خودداری کرده‌اند. این موضوع نشان‌دهنده تغییر نگرش نسل جدید نسبت به ارزش تحصیلات سنتی است.
تجربه اجتماعی دانشگاه؛ ارزشمند اما کافی نیست
زاکربرگ با وجود انتقاد از دانشگاه‌ها، به جنبه‌های مثبت آن نیز اشاره کرد. او معتقد است که دانشگاه به‌عنوان اولین تجربه زندگی مستقل برای بسیاری از جوانان، فضایی برای رشد اجتماعی و ایجاد ارتباطات ارزشمند فراهم می‌کند. زاکربرگ در دوران تحصیل خود با افرادی مانند همسرش، پریسیلا چان، و هم‌بنیان‌گذاران فیسبوک آشنا شد که نقش مهمی در موفقیت او داشتند. بااین‌حال، او تأکید کرد که این تجربه اجتماعی به‌تنهایی نمی‌تواند هزینه‌های سنگین تحصیل را توجیه کند.
نقش مربیان و مهارت‌های جدید
به گفته زاکربرگ، داشتن یک معلم یا مربی خوب می‌تواند تأثیر بیشتری از محتوای درسی داشته باشد. او همچنین به اهمیت یادگیری مهارت‌های مرتبط با فناوری، به‌ویژه هوش مصنوعی، از سنین پایین اشاره کرد. زاکربرگ معتقد است که فناوری به‌سرعت در حال تغییر است و مهارت‌هایی که در گذشته آموخته می‌شدند، امروز کاربرد چندانی ندارند. او پیشنهاد کرد که برنامه‌های آموزشی باید بر مهارت‌های دیجیتال و نحوه استفاده از فناوری‌های مدرن تمرکز کنند تا دانش‌آموزان برای بازار کار آینده آماده شوند.
بازتعریف ارزش مدرک دانشگاهی
اظهارات زاکربرگ بحث قدیمی ارزش مدرک دانشگاهی را دوباره زنده کرده است. در حالی که زمانی داشتن مدرک دانشگاهی پیش‌نیاز موفقیت شغلی بود، امروزه بسیاری از کارفرمایان به مهارت‌های عملی و تجربه واقعی اهمیت بیشتری می‌دهند. رشد برنامه‌های آموزشی آنلاین و دوره‌های کوتاه‌مدت مهارت‌محور، مانند آموزش کدنویسی و بازاریابی دیجیتال، نشان‌دهنده این تغییر پارادایم است. زاکربرگ با حمایت از این روند، بر لزوم بازنگری در سیستم آموزشی سنتی تأکید دارد.
اظهارات مارک زاکربرگ نه‌تنها انتقادی صریح از سیستم آموزش عالی است، بلکه دعوتی برای بازنگری در نحوه آماده‌سازی نسل جوان برای آینده محسوب می‌شود. در دنیایی که فناوری و بازار کار به‌سرعت در حال تحول‌اند، دانشگاه‌ها باید خود را با نیازهای جدید هماهنگ کنند. در غیر این صورت، همان‌طور که زاکربرگ هشدار داده، ممکن است نسل‌های آینده با بدهی‌های سنگین و مهارت‌های ناکافی وارد بازار کار شوند.
