سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرد: خطوط موسوم به «خطوط سفید» بر اساس پیشنهاد وزارت ارتباطات و در چارچوب قانون جرائم رایانهای اجرا شدهاند و مرکز ملی و شورای عالی فضای مجازی در کارگروه تصمیمگیر این خطوط عضو نیستند؛ در عین حال، با دستور رئیسجمهور، روند اصلاح و بازنگری در وضعیت سیمکارتهای سفید در دستور کار قرار گرفته است.
موضوع «سیمکارت سفید» و «خطوط سفید» این روزها به یکی از بحثبرانگیزترین سوژههای حوزه ارتباطات و فضای مجازی تبدیل شده است. جنجالها از جایی بالا گرفت که گزارشها و اظهارنظرهای مختلف درباره دسترسی ویژه برخی خطوط تلفن همراه به اینترنت بدون محدودیت یا با سطح فیلترینگ کمتر منتشر شد؛ موضوعی که در افکار عمومی با عنوان «اینترنت طبقاتی» شناخته میشود.
در همین فضا، حسین دلیریان، سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی، توضیحاتی درباره منشأ و سازوکار ایجاد خطوط سفید ارائه کرد و تلاش کرد نقش مرکز ملی و شورای عالی فضای مجازی را از این تصمیم تفکیک کند.
دلیریان: خطوط سفید با پیشنهاد وزارت ارتباطات وقت اجرا شد
سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرد که خطوط سفید بر اساس پیشنهاد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات وقت و با استفاده از «سازوکارهای مصوب قانون جرائم رایانهای مصوب سال ۱۳۸۸» اجرایی شدهاند.
به گفته او، کارگروهی که بر مبنای قانون جرائم رایانهای تشکیل شده است، ۱۲ عضو دارد که ۶ عضو آن از دستگاههای دولتی هستند و تصمیمگیری درباره این خطوط نیز در همان چارچوب صورت گرفته است.
دلیریان تأکید کرد که:
- مرکز ملی فضای مجازی
- و شورای عالی فضای مجازی
در این کارگروه عضویت ندارند و بنابراین، در تصمیمگیری اولیه برای راهاندازی خطوط سفید نقشی نداشتهاند.
این اظهارات در عمل، انگشت اتهام افکار عمومی را بیش از پیش متوجه وزارت ارتباطات و کارگروه قانون جرائم رایانهای میکند؛ جایی که سازوکار تعریف، تصویب و اجرای «سیمکارت سفید» طراحی و اجرا شده است.
نامه وزیر ارتباطات و دستور رئیسجمهور برای شفافسازی و اصلاح
همزمان با اوج گرفتن حواشی «اینترنت طبقاتی» و «خطوط سفید»، ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در نامهای رسمی خطاب به محمدامین آقامیری، دبیر شورای عالی فضای مجازی، خواستار ارائه گزارش دقیق، شفاف و عمومی درباره وضعیت سیمکارتهای سفید شد.
در این نامه، بر ضرورت شفافسازی برای مردم، اعلام وضعیت فعلی خطوط سفید و تبیین ابعاد حقوقی و فنی این طرح تأکید شده است.
از سوی دیگر، رئیسجمهور نیز طی دستوری صریح، بر اصلاح روند موجود و بازگرداندن سیمکارتهای سفید به وضعیت عادی تأکید کرده است؛ دستوری که اکنون به یکی از محورهای مهم پیگیری مرکز ملی فضای مجازی و دستگاههای ذیربط تبدیل شده است.
سازوکار «سفید کردن خطوط»؛ مسئولیت وزارت ارتباطات چیست؟
حسین دلیریان در بخش دیگری از توضیحات خود، به شکل روشن سازوکار اجرایی سفید شدن خطوط را تشریح کرد. به گفته او:
- سازوکار اجرایی سفید کردن خطوط به عهده وزارت ارتباطات است.
- دستگاههای متولی (نهادها، سازمانها و برخی دستگاههای اجرایی) فهرست خطوطی را که باید سفید شوند، به کارگروه قانون جرائم رایانهای ارائه میکنند.
- پس از بررسی این فهرستها در کارگروه، در صورت تصویب، دسترسی این خطوط به اینترنت با سطح متفاوتی از فیلترینگ نسبت به کاربران عادی تنظیم میشود.
دلیریان در عین حال تأکید کرد که مرکز ملی فضای مجازی و شورای عالی فضای مجازی در این کارگروه عضو نیستند و مسئولیت اجرای مصوبهها بهطور مستقیم بر دوش نهادهای حاضر در کارگروه، بهویژه وزارت ارتباطات، قرار دارد.
امکان اصلاح یا لغو خطوط سفید وجود دارد؟
یکی از نکات مهم در سخنان سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی، اشاره او به امکان اصلاح، بازنگری یا حتی لغو خطوط سفید بود.
او توضیح داد که:
- برای اصلاح یا لغو اصل مصوبه اعطای خط سفید، موضوع باید مجدداً در همان کارگروه قانون جرائم رایانهای مطرح شده و به تصویب برسد.
- در صورتی که تصمیم بر تجدیدنظر در دسترسی افراد باشد، همان دستگاههایی که پیشتر لیست خطوط سفید را ارسال کردهاند، میتوانند لیست اصلاحی خود را نیز ارائه دهند.
- بنابراین، از منظر حقوقی و اجرایی، هم اصل سازوکار و هم فهرست دارندگان خطوط سفید قابل اصلاح است و مسیر قانونی مشخصی برای آن وجود دارد.
این اظهارات نشان میدهد که با وجود جنجالهای رسانهای و حساسیت افکار عمومی، از نظر ساختاری، ابزارهای لازم برای اصلاح یا لغو این طرح در همان چارچوب قانونی پیشبینی شده است.
خطوط سفید، سیمکارت سفید و بحث اینترنت طبقاتی
اصطلاح «خطوط سفید» یا «سیمکارت سفید» به خطوطی اشاره دارد که سطح محدودیتهای اینترنتی و فیلترینگ روی آنها با عموم کاربران متفاوت است. در مواردی، این خطوط امکان دسترسی آسانتر به برخی سایتها و پلتفرمهای محدودشده را دارند و همین موضوع باعث شده است که در افکار عمومی، بحث «اینترنت طبقاتی» و «دسترسی ویژه» برای برخی افراد یا گروهها داغ شود.
گرچه در آغاز، هدف از ایجاد این خطوط، تأمین نیاز دسترسی برخی مشاغل و نهادهای خاص مانند رسانهها، دانشگاهها، مراکز علمی، پژوهشی و برخی دستگاههای اجرایی عنوان میشد، اما به مرور، گستردگی لیستها و نبود شفافیت کافی باعث شد حساسیتها نسبت به این موضوع افزایش یابد.
اکنون با طرح رسمی بحث خطوط سفید در افکار عمومی، از وزارت ارتباطات، کارگروه قانون جرائم رایانهای و سایر دستگاههای مرتبط انتظار میرود به صورت شفاف توضیح دهند:
- چه کسانی و بر چه معیاری خطوط سفید دریافت کردهاند؟
- چند سیمکارت سفید فعال است؟
- چه برنامهای برای اصلاح این وضعیت و جلوگیری از ایجاد احساس تبعیض در جامعه وجود دارد؟
وعده پیگیری مرکز ملی فضای مجازی تا اجرای دستور رئیسجمهور
به گزارش فارسیوب؛ حسین دلیریان در پایان سخنان خود با اشاره به دستور رئیسجمهور برای اصلاح روند اعطای خطوط سفید و بازگرداندن سیمکارتها به وضعیت عادی، تأکید کرد که مرکز ملی فضای مجازی بر اساس وظایف ذاتی خود، موضوع را تا تحقق کامل دستور رئیسجمهور پیگیری خواهد کرد.
به این ترتیب، به نظر میرسد در هفتهها و ماههای آینده، پرونده خطوط سفید و اینترنت طبقاتی همچنان یکی از محورهای مهم گفتوگو در رسانهها، افکار عمومی و نهادهای حاکمیتی باشد؛ موضوعی که هم جنبه فنی دارد، هم حقوقی و هم بهطور مستقیم با احساس عدالت و برابری در دسترسی به اینترنت در جامعه گره خورده است.
