هوش مصنوعی (AI) به‌عنوان یکی از پیشران‌های اصلی تحول دیجیتال، نقش کلیدی در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها ایفا می‌کند. ایران نیز با درک اهمیت این فناوری، گام‌های بلندی برای قرار گرفتن در نقشه جهانی هوش مصنوعی برداشته است.
در جلسه هیئت‌دولت که در تاریخ ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴ به ریاست رئیس‌جمهوری برگزار شد، تشکیل «ستاد توسعه فناوری و کاربردی هوش مصنوعی» به تصویب رسید.
این مقاله به بررسی جزئیات این تصمیم، ساختار ستاد، قوانین هوش مصنوعی در ایران، هوش مصنوعی ایرانی و تدوین نقشه راه هوش مصنوعی می‌پردازد.
تشکیل ستاد ملی توسعه هوش مصنوعی
هیئت‌دولت به ریاست رئیس‌جمهور تشکیل جلسه داد و در این جلسه، تشکیل «ستاد توسعه فناوری و کاربردی هوش مصنوعی» به تصویب رسید.
این ستاد با هدف هماهنگی و پیشبرد برنامه‌های ملی در حوزه هوش مصنوعی تشکیل شده و قرار است به‌عنوان یک نهاد راهبردی، سیاست‌گذاری و نظارت بر توسعه این فناوری را بر عهده بگیرد.
به گزارش معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، این ستاد به ریاست رئیس‌جمهوری یا معاون اول و با حضور وزرای کلیدی و متخصصان برجسته تشکیل می‌شود.
ساختار و اعضای ستاد
ستاد توسعه فناوری و کاربردی هوش مصنوعی از اعضای متنوعی تشکیل شده است که نشان‌دهنده رویکرد جامع دولت به این حوزه است. اعضای این ستاد شامل:
- مقامات دولتی: معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور، وزرای علوم، تحقیقات و فناوری، آموزش‌وپرورش، ارتباطات و فناوری اطلاعات، صنعت، معدن و تجارت، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، و اطلاعات.
- نهادهای کلیدی: رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، رئیس سازمان برنامه و بودجه، رئیس سازمان امور استخدامی کشور، دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، و دبیر شورای‌عالی فضای مجازی.
- بخش خصوصی و دانشگاهی: رئیس هیئت‌عامل صندوق نوآوری و شکوفایی و دو نفر از متخصصان علم و صنعت حوزه هوش مصنوعی از بین دانشگاهیان، فناوران و انجمن‌های علمی.
این ترکیب متنوع، امکان هم‌افزایی بین بخش‌های دولتی، نظامی، علمی و خصوصی را فراهم می‌کند.
| عضو | نقش |
|---|---|
| رئیس‌جمهوری/معاون اول | رئیس ستاد |
| وزرای کلیدی | سیاست‌گذاری و اجرا |
| متخصصان دانشگاهی | ارائه مشاوره علمی و نوآوری |
| شورای‌عالی فضای مجازی | هماهنگی سیاست‌های دیجیتال |
قوانین هوش مصنوعی در ایران
یکی از وظایف اصلی ستاد، تدوین قوانین هوش مصنوعی در ایران است. این قوانین شامل مقررات مربوط به حریم خصوصی، امنیت داده‌ها، اخلاق در هوش مصنوعی و استانداردهای توسعه فناوری خواهد بود.
با توجه به گسترش کاربردهای هوش مصنوعی در حوزه‌هایی مانند سلامت، آموزش و صنعت، نیاز به چارچوب‌های حقوقی مشخص برای جلوگیری از سوءاستفاده و تضمین توسعه پایدار بیش از پیش احساس می‌شود.
ستاد با همکاری شورای‌عالی فضای مجازی و سازمان برنامه و بودجه، در حال تدوین پیش‌نویس این قوانین است.
هوش مصنوعی ایرانی
توسعه هوش مصنوعی ایرانی از دیگر اولویت‌های این ستاد است. این مفهوم به معنای طراحی و تولید فناوری‌های بومی هوش مصنوعی با تکیه بر توان داخلی و کاهش وابستگی به پلتفرم‌های خارجی است.
شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌های ایرانی در سال‌های اخیر پیشرفت‌های قابل‌توجهی در زمینه‌هایی مانند پردازش زبان طبیعی (NLP)، تحلیل تصویر و یادگیری ماشین داشته‌اند.
ستاد قصد دارد با حمایت از این شرکت‌ها و ایجاد زیرساخت‌های لازم، مانند مراکز داده بومی و پلتفرم‌های پردازش ابری، اکوسیستم هوش مصنوعی ایرانی را تقویت کند.
تدوین نقشه راه هوش مصنوعی
تدوین نقشه راه هوش مصنوعی یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های ستاد است. این نقشه راه شامل برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت برای توسعه هوش مصنوعی در ایران خواهد بود. اهداف اصلی این نقشه شامل:
- آموزش و تربیت نیروی انسانی: ایجاد دوره‌های تخصصی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی.
- حمایت از نوآوری: تأمین مالی استارتاپ‌ها از طریق صندوق نوآوری و شکوفایی.
- توسعه زیرساخت‌ها: ساخت مراکز داده و پلتفرم‌های پردازش ابری.
- همکاری بین‌المللی: جذب سرمایه‌گذاری خارجی و مشارکت با شرکت‌های جهانی.
این نقشه راه با هدف تبدیل ایران به یکی از قطب‌های هوش مصنوعی منطقه تا سال ۱۴۱۰ تدوین می‌شود.
تأثیرات تشکیل ستاد بر اقتصاد و جامعه
تشکیل ستاد توسعه هوش مصنوعی می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر اقتصاد دانش‌بنیان ایران داشته باشد. پیش‌بینی می‌شود که این ستاد با ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، تقویت استارتاپ‌ها و جذب سرمایه‌گذاری، به رشد اقتصادی کمک کند.
همچنین، کاربردهای هوش مصنوعی در حوزه‌هایی مانند سلامت (تشخیص بیماری‌ها)، کشاورزی (کشاورزی هوشمند) و حمل‌ونقل (شهرهای هوشمند) می‌تواند کیفیت زندگی شهروندان را بهبود بخشد.
به گفته معاون علمی رئیس‌جمهور، این ستاد می‌تواند ایران را در جمع ۱۰ کشور برتر هوش مصنوعی جهان قرار دهد
چالش‌ها و فرصت‌ها
با وجود پتانسیل‌های فراوان، توسعه هوش مصنوعی در ایران با چالش‌هایی مانند کمبود نیروی انسانی متخصص، محدودیت‌های زیرساختی و تحریم‌های بین‌المللی مواجه است.
با این حال، فرصت‌هایی مانند بازار روبه‌رشد فناوری، نیروی جوان تحصیل‌کرده و حمایت‌های دولتی می‌توانند این موانع را برطرف کنند. ستاد با تمرکز بر آموزش، نوآوری و همکاری‌های بین‌المللی، قصد دارد این چالش‌ها را به فرصت تبدیل کند.
در این رابطه مطالعه مقاله عربستان هوش مصنوعی می‌سازد! خالی از لطف نیست.
نتیجه‌گیری
تشکیل ستاد ملی توسعه هوش مصنوعی با دستور رئیس‌جمهور، نقطه عطفی در مسیر پیشرفت فناوری ایران است. با تمرکز بر قوانین هوش مصنوعی در ایران، توسعه هوش مصنوعی ایرانی و تدوین نقشه راه هوش مصنوعی، این ستاد می‌تواند ایران را به یکی از پیشگامان این حوزه در منطقه تبدیل کند.
آینده هوش مصنوعی در ایران روشن است، اما موفقیت آن به هماهنگی بین بخش‌های دولتی، خصوصی و دانشگاهی بستگی دارد. برای اطلاعات بیشتر درباره جزئیات این برنامه‌ها، مقالات مرتبط را مطالعه کنید.
