پدیده زیرمیزی در نظام سلامت به بحران تبدیل شده؛ بیماران برای دریافت خدمات درمانی مجبور به پرداخت دلار، سکه، طلا و حتی رمزارز میشوند و این رویه تا سطح معاونت وزارت بهداشت هم نفوذ کرده است. کارشناسان و نمایندگان مجلس خواستار اصلاح قوانین بازدارنده و برخورد جدی با پزشکان متخلف هستند.
در سالهای اخیر، گزارشهای متعدد نشان میدهد که پرداختهای غیررسمی یا همان زیرمیزی در نظام درمانی ایران به یک پدیده شایع تبدیل شده است. بیماران برای دریافت خدمات پزشکی نه تنها هزینه ویزیت و دارو، بلکه گاهی باید به پزشکان و داروخانههای خاص دلار، سکه، طلا و حتی رمزارز پرداخت کنند. این امر نه تنها بار مالی سنگینی بر بیماران تحمیل میکند، بلکه بسیاری از آنها را از دریافت خدمات بیمهای محروم و مراحل درمان را با خطر مواجه میسازد.
یکی از بیماران روایت میکند:
“ما با بیمه کار نمیکنیم، لطفا بخشی از مبلغ را به این شماره کارت واریز کرده و بخش دیگر را به کلینیک پرداخت کنید.”
این موضوع در گفتگو با سایر بیماران نیز تایید شد و نشان میدهد که زیرمیزی به یک رویه معمول در برخی مراکز درمانی بدل شده است.
حواشی در وزارت بهداشت و نمونههای جنجالی
ماجرای جنجالی یکی از معاونان وزیر بهداشت و درخواست ۵ سکه طلا به عنوان رشوه نمونه بارز این مشکل است. پس از انتشار نامهای از مادر یک بیمار درباره این درخواست، معاون آموزشی وزارت بهداشت استعفا داد و وزیر بهداشت اقدام به انتصاب سرپرست جدید کرد. این اتفاق نشان میدهد که زیرمیزی حتی تا سطوح بالای مدیریتی وزارتخانه نیز نفوذ کرده است.
رضا لاریپور، سخنگوی نظام پزشکی، تاکید کرده است که این اقدامات با جان مردم سر و کار دارد و غیرقابل پذیرش است و علیرغم برخی مشکلات اقتصادی، نمیتوان آن را توجیه کرد.
آمار پزشکان متخلف و بحران بیمهها
شاهین مستوفی، رئیس مرکز بازرسی، مبارزه با فرار مالیاتی و پولشویی سازمان امور مالیاتی، از شناسایی بیش از ۱۹۰۰ پزشک متخلف در سال گذشته خبر داده است. او توضیح داد که بسیاری از پرداختها در حوزه جراحی، عملهای زیبایی و خدمات تخصصی، به صورت غیرشفاف و با روشهایی مانند ارز، سکه، طلا و رمزارز انجام میشود که زمینه فرار مالیاتی و مشکلات قانونی را فراهم میکند.
ضرورت قوانین بازدارنده و برخورد قانونی
منصور علیمردانی، عضو کمیسیون بهداشت و نماینده مجلس، تاکید دارد که قوانین فعلی برای مقابله با رشوهگیری ناکافی است و پیشنهاد کرده است که فرد رشوهدهنده پس از اعلام شکایت، بتواند پول پرداختی را از پزشک متخلف دریافت کرده و علاوه بر آن ۵۰ درصد مبلغ رشوه به او بازگردد، همچنین پزشک متخلف موظف شود ۵ برابر مبلغ رشوه به حساب دولت واریز کند.
او تاکید میکند:
“برخی پزشکان با سوءاستفاده از شرایط بیمار، دست به چنین اقدامات غیرقانونی میزنند، اما هیچ توجیهی برای رشوه گرفتن وجود ندارد.”
دلایل اقتصادی و پیامدها
اعضای کمیسیون بهداشت توضیح میدهند که مشکلات اقتصادی، ناتوانی بیمهها و تاخیر در پرداختها باعث میشود که برخی پزشکان به دنبال درآمدهای غیررسمی باشند. احمد آریایینژاد، عضو کمیسیون بهداشت، تصریح میکند:
“اگر بیماران کمتر بیمار شوند و نیاز به درمان کاهش یابد، فشار بر بیمهها و پزشکان نیز کمتر خواهد شد.”
این کارشناسان بر این باورند که پیشگیری، حفظ سلامت و برنامهریزی بلندمدت میتواند میزان نیاز به پرداختهای غیررسمی را کاهش دهد و از بروز فساد جلوگیری کند.
جمعبندی و راهکارها
- زیرمیزی در نظام سلامت به پدیدهای شایع تبدیل شده و بیماران مجبور به پرداخت غیرقانونی هستند.
- این رویه تا سطوح بالای وزارت بهداشت نفوذ کرده و نمونههای جنجالی آن رسانهای شده است.
- شناسایی بیش از ۱۹۰۰ پزشک متخلف نشان میدهد که حجم فساد گسترده است.
- نمایندگان مجلس و کارشناسان بر ضرورت اصلاح قوانین بازدارنده، برخورد قانونی با پزشکان متخلف و تقویت بیمهها تاکید دارند.
- کاهش نیاز به درمان و پیشگیری از بیماریها میتواند فشار اقتصادی و فساد مالی را کاهش دهد.
