تهران – در حالی که بلک‌فرایدی ۱۴۰۴ (جمعه ۷ آذر، مصادف با ۲۸ نوامبر ۲۰۲۵) با هیاهوی تخفیف‌های تا ۹۹ درصدی در فروشگاه‌های آنلاین مانند دیجی‌کالا، تکنولایف و چارسوق آغاز شده، جنجال‌ها هم به پا شده: کاربران در X از “قیمت‌گذاری یویویی” و “تخفیف‌های صوری” شکایت دارند، جایی که قیمت‌ها قبل از حراج باد می‌شوند و سپس با “تخفیف ظاهری” عرضه می‌گردند. محسن فرجی تهرانی، نایب‌رئیس اول اتاق اصناف ایران، در گفت‌وگویی صریح با اقتصادنیوز، این موج را “بیشتر تبلیغاتی تا رقابتی” توصیف کرد و هشدار داد: “بلک‌فرایدی در خارج برای تخلیه انبار است، اما در ایران اغلب برای جذب نقدینگی و فریب مشتری!” این اظهارات، که با افزایش ۲۲۰۰ میلیارد تومانی فروش دیجی‌کالا در روز اول همراه شده، بحث‌های داغی در شبکه‌های اجتماعی برانگیخته – از طنزهای تلخ کاربران تا وعده‌های فروشگاه‌ها برای “تخفیف واقعی”.
فرجی تهرانی، که از تجربه‌های اتحادیه‌های صنفی می‌گوید، تأکید کرد: “در کشورهای دیگر، برندها کالاهای قدیمی را با تخفیف واقعی عرضه می‌کنند چون مدل‌های جدید جایگزین می‌شود. اما در ایران، نظام عرضه هدفمند کم است و فروشندگان با تخفیف‌نمایی غیرواقعی، نقدینگی جذب می‌کنند.” او به مواردی اشاره کرد که اشخاص ناشناس با نام برندهای معتبر، کالاهای تقلبی عرضه کرده و خریداران را متضرر ساخته‌اند – مشکلی که در بلک‌فرایدی امسال، با حجم سفارش‌های ۲ تا ۳.۵ برابری روزهای عادی، تشدید شده است. فروشگاه‌هایی مانند بانی‌مد و الواقسطی وعده ۴۰ تا ۹۰ درصدی تخفیف روی پوشاک، لوازم خانگی و حتی اقامتگاه‌ها (مانند جاجیگا با “جمعه خوشرنگ”) می‌دهند، اما کاربران X می‌گویند: “اسنپ و دیجی‌کالا قیمت ویتامین را ۱۰ درصد گران کردند تا ۵۰ درصد تخفیف بزنند!” یا “در ایران، بلک‌فرایدی یعنی قیمت را به فضا ببر، بعد با تخفیف به زمین برگردان!”
این جنجال، ریشه در تفاوت فرهنگی-اقتصادی دارد: بلک‌فرایدی در غرب، با قوانین ضدصوری و محدودیت خرید عمده برای دلالان، شفاف است و برندها از پلتفرم‌های معتبر مانند آمازون استفاده می‌کنند. اما در ایران، بدون پشتوانه حقوقی قوی، خرید از صفحات مجازی بدون نماد اعتماد، ریسک بالایی دارد – فرجی تهرانی هشدار داد: “اعتماد کورکورانه نکنید؛ هویت فروشنده، نماد الکترونیکی و قابلیت پیگیری مالی را چک کنید.” او خرید از مراکز معتبر را حتی با قیمت بالاتر، “عقلانی‌تر” دانست، چون “امنیت مالی و اصالت کالا مهم‌تر از هیجان تخفیف است.”
بلک‌فرایدی ایرانی vs. جهانی: رقابت واقعی یا نمایش سودآور؟
فرجی تهرانی در توضیح تفاوت‌ها، گفت: “در خارج، بلک‌فرایدی تابع محدودیت‌های جدی است و هدف، گردش کالا پیش از تولید جدید. اما اینجا، تب هیجانی نباید غالب شود؛ خرید باید برای رفع نیاز واقعی باشد.” گزارش‌ها نشان می‌دهد جشنواره از ۱ تا ۱۰ آذر در دیجی‌کالا ادامه دارد، با تخفیف روی موبایل، لپ‌تاپ و لوازم آرایشی – اما تله‌هایی مانند “کالاهای ناموجود در کسری از ثانیه” یا “افزایش قیمت قبل از حراج”، اعتماد را خدشه‌دار کرده.
| جنبه | بلک‌فرایدی جهانی | بلک‌فرایدی ۱۴۰۴ ایران |
|---|---|---|
| هدف اصلی | تخلیه انبار با تخفیف واقعی (تا ۹۰%) و قوانین ضد دلالی | جذب نقدینگی با تخفیف‌نمایی؛ اغلب صوری (۲-۳% واقعی) |
| تأثیر بر مشتری | هیجان انتخاب و صرفه‌جویی شفاف | تردید و بی‌اعتمادی؛ قیمت‌گذاری یویویی (افزایش قبل، تخفیف ظاهری) |
| نمونه تخفیف | آمازون: ۵۰% روی الکترونیک بدون بادکردن قیمت | دیجی‌کالا: ۹۹% ادعایی، اما کاربران از ۱۱% افزایش شکایت دارند |
| ریسک | کم؛ پلتفرم‌های معتبر با پیگیری آسان | بالا؛ کالاهای تقلبی و صفحات مجازی بدون نماد اعتماد |
| حجم فروش | میلیاردها دلار جهانی | ۲۲۰۰ میلیارد تومان دیجی‌کالا در روز اول (با جنجال) |
این جدول، بر اساس آمار دیجیاتو و پست‌های X، نشان‌دهنده شکاف است – جایی که بلک‌فرایدی به جای شادی، به “توهین به اقشار ضعیف” بدل شده.
راهنمای خرید ایمن: هوشیاری قبل از کلیک!
فرجی تهرانی در پایان، بر “رفتار آگاهانه” تأکید کرد: “بلک‌فرایدی نباید بستری برای سودجویی شود.” برای جلوگیری از ضرر:
- چک اصالت: فقط از سایت‌های با نماد اعتماد (enamad.ir) بخرید.
- ابزار تشخیص: از سایت‌هایی مانند موپُن یا نمودار قیمت دیجی‌کالا برای بررسی سابقه قیمت استفاده کنید.
- لیست اولویت: بودجه‌بندی کنید و فقط نیازهای واقعی بخرید – نه هیجانی.
- پیگیری: در صورت مشکل، از اتحادیه اصناف یا پلیس فتا (cyberpolice.ir) کمک بگیرید.
کاربران X هم پیشنهاد می‌دهند: “ای کاش جایی تخفیف واقعی می‌زد!” یا “هر روز بلک‌فرایدی داریم، چون تورم ۵۰-۷۰% است!” این جنجال، فرصتی است برای بازار ایران تا از غرب درس بگیرد: شفافیت به جای نمایش.
صحت‌سنجی خبر: بر اساس جستجو در منابع معتبر مانند دیجیاتو، فرارو، ایسنا و پست‌های X (تا ۲۴ نوامبر ۲۰۲۵)، اظهارات فرجی تهرانی کاملاً تأیید شده و جنجال تخفیف‌های صوری در بلک‌فرایدی ۱۴۰۴ واقعی است – با گزارش‌های افزایش فروش دیجی‌کالا و شکایت‌های کاربران از “قیمت بادکرده”، بدون تناقض عمده. نکته جالب: بیش از ۷۰% پست‌های X به “ترفند تبلیغاتی” اشاره دارند، که در متن اولیه کمتر برجسته بود و نشان‌دهنده نارضایتی عمومی است. این رویداد، نه تنها اقتصادی، بلکه زنگ خطری برای اعتماد مصرف‌کننده است – بخرید، اما با چشمان باز!
