احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرد تمام مقدمات اجرایی «مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک» تکمیل شده و مصوبه نهایی این مرحله یکشنبه آینده ابلاغ میشود؛ بهمحض صدور مصوبه، اعتبار جدید روی کارتها و اپلیکیشن «شما» شارژ خواهد شد و خانوارهای مشمول میتوانند دوباره از اعتبار کالایی بهجای یارانه نقدی استفاده کنند.
جزئیات مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک؛ مبلغ، مشمولان و سبد جدید کالا
امروز چهارشنبه ۱۲ آذر ۱۴۰۴، احمد میدری، وزیر تعاون اعلام کرد که تمام اقدامات اجرایی مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک به پایان رسیده و فقط ابلاغ مصوبه نهایی از سوی دولت باقی مانده است.
به گفته او، این مصوبه یکشنبه هفته آینده ابلاغ میشود و بلافاصله بعد از آن، شارژ اعتبار جدید برای خانوارهای مشمول آغاز خواهد شد.
در این گزارش، بهصورت کامل و سئو شده، مبلغ کالابرگ، مشمولان طرح، نحوه شارژ و استفاده، شبکه فروشگاهی و مهمترین تغییرات مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک را مرور میکنیم.
کالابرگ الکترونیک چیست و چرا اجرا شد؟
طرح کالابرگ الکترونیک بهعنوان جایگزین بخشی از یارانه نقدی طراحی شده است. هدف اصلی این طرح، تأمین امنیت غذایی خانوارهای دهکهای پایین و وصلکردن مستقیم یارانه به «سبد کالای اساسی» است، نه هر نوع هزینهای.
در این طرح:
- اعتبار بهصورت ماهانه روی کارت بانکی سرپرست خانوار یا اپلیکیشن «شما» شارژ میشود.
- خانوار میتواند با این اعتبار، ده–یازده قلم کالای اساسی را از فروشگاههای طرف قرارداد خریداری کند.
- قیمت این کالاها مصوب و یارانهای است و هدف، تقویت قدرت خرید خوراکی خانوارهای کمدرآمد است.
وزیر تعاون (وزیر رفاه) تصریح کرده است:
«تمامی منابع مالی مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک توسط سازمان برنامه و بودجه تخصیص یافته و وزارت تعاون آماده اجرای مرحله جدید است.»
اهمیت تأمین مالی در مرحله پنجم کالابرگ
تأمین کامل منابع مالی مرحله پنجم از چند جهت کلیدی است و مستقیماً روی اعتماد مردم به طرح اثر میگذارد:
۱. تضمین پرداخت بهموقع اعتبار خانوارها
با تخصیص قطعی بودجه، مرحله پنجم بدون تأخیر اجرا میشود و خانوارها در زمان وعدهدادهشده، اعتبار خود را دریافت میکنند.
۲. پایداری طرح در ماههای آینده
بودجه مرحله پنجم فقط برای یک ماه نیست؛ امکان تداوم طرح در ماههای بعدی هم دیده شده است. این یعنی کالابرگ الکترونیک بهعنوان یک سیاست کوتاهمدت مقطعی طراحی نشده و چشمانداز ادامه دارد.
۳. افزایش اطمینان دهکهای پایین
دهکهای پایین که بیشترین وابستگی را به کالابرگ دارند، با این پیام مطمئن میشوند که اعتبار ماهانه آنها ناگهان قطع نخواهد شد و میتوانند روی این طرح برای تأمین سبد غذاییشان حساب کنند.
زمان ابلاغ و شروع مرحله پنجم کالابرگ
طبق اعلام وزیر:
- مصوبه مرحله پنجم کالابرگ یکشنبه هفته آینده در دولت ابلاغ میشود.
- بهمحض صدور مصوبه:
- اعتبارهای جدید روی کارتها و اپلیکیشن «شما» شارژ میشود
- پیامک اطلاعرسانی برای سرپرستان خانوار ارسال خواهد شد
- اپلیکیشن «شما» و سامانه welfare.gov.ir برای مشاهده موجودی و لیست فروشگاهها فعال میماند
در متن اولیه طرح، از ابتدای آذرماه ۱۴۰۴ بهعنوان زمان آغاز مرحله جدید یاد شده بود؛ اکنون با تکمیل زیرساختها، اجرای عملی مرحله پنجم کالابرگ به ابلاغ رسمی مصوبه گره خورده است.
مهمترین سؤال مردم: مبلغ کالابرگ مرحله پنجم چقدر است؟
یکی از کلیدیترین بخشهای جستوجوی مردم در مورد مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک، مبلغی است که به هر خانوار تعلق میگیرد.
بر پایهی الگوی پرداخت چهار مرحله گذشته، جدول زیر بهعنوان ساختار مبلغ کالابرگ برای خانوارها اعلام شده است:
جدول مبلغ کالابرگ بر اساس تعداد اعضای خانوار
| تعداد اعضای خانوار | مبلغ کالابرگ (تومان) |
|---|---|
| ۱ نفره | ۳۲۰,۰۰۰ تومان |
| ۲ نفره | ۵۹۰,۰۰۰ تومان |
| ۳ نفره | ۸۳۰,۰۰۰ تومان |
| ۴ نفره | ۱,۰۶۰,۰۰۰ تومان |
| ۵ نفره | ۱,۲۱۰,۰۰۰ تومان |
| ۶ نفره و بیشتر | ۱,۴۰۰,۰۰۰ تومان |
این مبالغ معادل همان یارانهای است که دولت بهجای پرداخت نقدی، بهصورت اعتبار کالایی ارائه میدهد.
به بیان دیگر، بخشی از یارانه معمولی، به شکل اعتبار خرید کالاهای اساسی در اختیار خانوار قرار میگیرد و خانوار در صورت تمایل میتواند آن را زودتر خرج کند.
در ادامه متن، الگوی سرانه نیز به این شکل آمده است:
- دهکهای ۱ تا ۳: ۵۰۰ هزار تومان برای هر نفر
- دهکهای ۴ تا ۷: ۳۵۰ هزار تومان برای هر نفر
این دو نگاه (جدول خانوار و سرانه فردی) هر دو یک هدف دارند: افزایش تناسب میان اندازه خانوار و مبلغ اعتبار تا خانوارهای پرجمعیت، معقولتر حمایت شوند.
چه کسانی مشمول مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک میشوند؟
مرحله پنجم کالابرگ، مانند مراحل قبلی، برای گروههای زیر فعال خواهد بود:
- دهکهای ۱، ۲ و ۳ → بهصورت خودکار مشمول طرح میشوند.
- دهکهای ۴ تا ۹ → بهصورت انتخابی (در صورت تمایل و فعالسازی).
- خانوارهایی که یارانه آنها قطع نشده باشد.
- کسانی که شماره شبای معتبر در سامانه یارانهها ثبت کردهاند.
کالابرگ جایگزین کامل یارانه نیست؛ «اختیاری» است
نکتهی مهم در مرحله پنجم این است که:
کالابرگ جایگزین یارانه نقدی نمیشود؛ فقط یک «انتخاب» است.
اگر خانواری از اعتبار کالابرگ استفاده نکند، طبق متن خبر، یارانه نقدی در تاریخ ۲۰ همان ماه برای او واریز خواهد شد.
یعنی استفاده از طرح، شرط لازم برای دریافت یارانه نقدی نیست؛ بلکه فقط شکل مصرف یارانه را از «نقدی» به «اعتباری کالایی» تغییر میدهد، آن هم در صورت تمایل خانوار.
دو الگوی اصلی در شیوه تخصیص یارانه کالابرگ
در طراحی و ادامه اصلاحات مرحله پنجم، دو مدل اصلی برای اجرای کالابرگ مطرح شده است:
الگوی اول: اعتبار مشخص برای ۱۱ قلم کالای اساسی با تخفیف
در این مدل:
- هر فرد از دهکهای هدف میتواند ۵۰۰ هزار تومان اعتبار دریافت کند.
- این اعتبار فقط برای خرید ۱۱ قلم کالای اساسی با قیمت مصوب قابل استفاده است.
- دولت قول داده روی این کالاها حداقل ۲۰ درصد تخفیف اعمال شود.
مثلاً اگر قیمت مصوب برنج ۷۰ هزار تومان باشد، خانوار میتواند همان برنج را با ۲۰ درصد ارزانتر خریداری کند. نتیجه این تخفیفها، در سبد غذایی نهایی خانوار، کاملاً محسوس خواهد بود.
الگوی دوم: اعتبار مستقیم با آزادی بیشتر مصرفکننده
در الگوی دوم:
- اعتبار مانند شیوه فعلی به حساب سرپرست خانوار تخصیص داده میشود.
- سرپرست خانواده بدون محدودیت خاص در نوع فروشگاه یا شکل خرید، از میان همان ۱۱ قلم کالای تعیینشده، اقلام مورد نیاز خود را انتخاب میکند.
- تفاوت اصلی با الگوی اول این است که قدرت انتخاب و انعطاف خرید برای خانوار بالاتر است و نحوه استفاده از اعتبار، بیشتر به رفتار خود مصرفکننده بستگی دارد.
وزیر رفاه تأکید کرده است که نسخه نهایی پس از جمعبندی نظرات کارشناسان و مردم تعیین میشود و پیش از اجرای سراسری، آزمون عملیاتی این شیوهها انجام خواهد شد تا الگوی کارآمدتر انتخاب شود.
اعتبار مرحله پنجم برای دهکها چقدر است؟
در متن خبر آمده است که اعتبار تخصیصیافته در این مرحله مشابه مراحل پیشین تعریف شده است:
- دهکهای ۱ تا ۳: ۵۰۰ هزار تومان برای هر نفر
- دهکهای ۴ تا ۷: ۳۵۰ هزار تومان برای هر نفر
این اعتبار فقط برای خرید کالاهای اساسی تعیینشده قابل استفاده است و با یارانه نقدی معمولی قابل خرج در هر حوزهای تفاوت دارد؛ یعنی دولت تلاش کرده جهت مصرف یارانه را به سمت تقویت سبد غذایی و سلامت خانوارهای کمدرآمد ببرد.
سبد کالای مرحله پنجم؛ چه محصولاتی اضافه شده است؟
یکی از مهمترین تغییرات مرحله پنجم، اصلاح ترکیب سبد کالاهای مشمول است.
اقلام سنتی سبد کالایی
در سبد کالابرگ الکترونیکی، در مراحل قبل همواره کالاهای زیر حضور داشتهاند:
- برنج
- روغن
- ماکارونی
- قند و شکر
- محصولات لبنی (شیر، پنیر، ماست)
- گوشت قرمز
- مرغ
- تخممرغ
اقلام جدید در مرحله پنجم کالابرگ
در مرحله پنجم، چند منبع پروتئینی جدید به این سبد اضافه شدهاند:
- گوشت بوقلمون
- گوشت بلدرچین
- ماهی
- میگو
هدف اصلی این تغییر، تنوعبخشیدن به سبد مصرفی دهکهای پایین و فراهمکردن دسترسی بهتر به پروتئین با کیفیت بالاتر است.
کارشناسان معتقدند اضافهکردن این اقلام:
- میتواند کیفیت تغذیه خانوارهای کمدرآمد را بهبود دهد
- در بلندمدت به ارتقای سلامت جامعه کمک کند
- و باعث شود سبد کالابرگ، بهجای تکیهی صرف بر اقلام نشاستهای و قندی، ترکیب متعادلتری از پروتئین، لبنیات و غلات داشته باشد.
جمعبندی از دیدگاه فارسیوب
بهطور خلاصه، آنچه از مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک برمیآید:
- اجرای مرحله پنجم قطعی است و تمام زیرساختهای اجرایی آن تکمیل شده است.
- مصوبه نهایی یکشنبه آینده ابلاغ میشود و بلافاصله پس از آن، اعتبارها شارژ خواهد شد.
- مبالغ کالابرگ بر اساس تعداد اعضای خانوار و دهک درآمدی تعریف شده و برای دهکهای پایین، قدرت خرید معناداری ایجاد میکند.
- طرح اجباری نیست؛ اگر خانوار از اعتبار کالابرگ استفاده نکند، یارانه نقدی طبق روال قبلی واریز میشود.
- سبد کالایی مرحله پنجم متنوعتر شده و اقلام پروتئینی جدید مثل بوقلمون، بلدرچین، ماهی و میگو به سبد اضافه شده است.
- دولت با حذف یارانه نقدی دهکهای پردرآمد و تمرکز منابع بر دهکهای پایین، تلاش میکند نظام حمایت معیشتی را هدفمندتر و عادلانهتر کند.
