یک مدیر ارشد در بورس تهران اعلام کرده است که این نهاد مالی برای ورود رسمی و ساختارمند به دنیای کریپتو، مدل مقرراتی خود را برای راه‌اندازی نخستین «صندوق رمزارز» در کشور تدوین و ارائه کرده است؛ مدلی که بر پایه قوانین جدید مالیاتی و چارچوب‌های بانک مرکزی طراحی شده و قرار است پل ارتباطی بازار سرمایه سنتی با بازار رمزارزها باشد.
در این مدل، هولدرهای بیت‌کوین می‌توانند دارایی دیجیتال خود را از طریق کارگزاران مجاز به صندوق رمزارز بفروشند. رمزارزهای خریداری‌شده نزد «نهاد امین» تحت نظارت بانک مرکزی نگهداری می‌شود و در مقابل، واحدهای این صندوق در بورس تهران قابل معامله خواهد بود. به این ترتیب، سرمایه‌گذاران به‌جای خرید مستقیم رمزارز از پلتفرم‌های بعضاً پرریسک، می‌توانند در بستری شفاف، تحت نظارت و با مکانیزم‌های قانونی، در بازار کریپتو حضور داشته باشند.
رضا کیانی، مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران، در نشست «بورس‌های اوراق بهادار در عصر رمزارزها» با اشاره به تاریخچه بیت‌کوین از سال ۲۰۰۸ و ورود اتریوم، توکن‌ها و NFTها، ویژگی‌های کلیدی این بازار را «معامله ۲۴ ساعته»، «تسویه سریع» و «ماهیت غیرمتمرکز» عنوان کرد. او در مقایسه‌ای آماری توضیح داد که از سال ۲۰۱۵ تاکنون، در حالی‌که ارزش بورس‌های اوراق بهادار جهان تنها کمی بیش از دو برابر شده، ارزش بازار رمزارزها بیش از ۵۸۰ برابر رشد کرده و به محدوده ۳ تریلیون دلار رسیده است. به گفته او، با وجود نوسانات شدید، این بازار همچنان با سرعت بالا در حال حرکت است و بورس‌های دنیا نمی‌توانند نسبت به این «موتور پرشتاب» بی‌تفاوت بمانند.
کیانی سپس به سراغ موضوع «توکن‌سازی» رفت و مسیر آن را از دو زاویه بررسی کرد. در مرحله اول، پروتکل‌هایی مانند Mirror که دارایی‌های مصنوعی بدون پشتوانه واقعی عرضه می‌کردند، با سقوط اکوسیستم ترا و فشار شدید رگولاتوری آمریکا عملاً متوقف شدند. در مرحله دوم، توکن‌هایی با پشتوانه واقعی – مانند توکن سهام شرکت‌هایی نظیر مایکروسافت، انویدیا و اپل – به بازار آمدند؛ اما این روند نیز نگرانی‌های جدی در نهادهایی مانند ESMA و فدراسیون جهانی بورس‌ها ایجاد کرد. دلیل این نگرانی‌ها، ناقص بودن حقوق سهام‌داری برای دارندگان توکن (مثل حق رأی یا دریافت کامل سود تقسیمی) و تکه‌تکه شدن نقدشوندگی بازار عنوان شد.
به گفته مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران، ارزش کل توکن‌های مبتنی بر سهام و ETFهای توکنیزه‌شده در مقایسه با حجم کل بازار سرمایه بسیار ناچیز است و این موضوع نشان می‌دهد که توکن‌سازی دارایی‌های سنتی، حداقل تا این لحظه، پروژه‌ای موفق و جریان‌ساز نبوده است.
او توضیح داد که بورس‌های بزرگ دنیا به‌جای پافشاری بر توکن‌سازی، تمرکز خود را روی ابزارها و محصولات مالی «مبتنی بر رمزارز» گذاشته‌اند؛ از جمله ETFهای بیت‌کوین و اتر، قراردادهای آتی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری رمزارز. در بورس‌های نیویورک، تورنتو، فرانکفورت و سوئیس، سرمایه‌گذاران می‌توانند به‌جای خرید مستقیم کوین، واحد صندوق رمزارز را در محیط رسمی بورس معامله کنند؛ راهکاری که از یک‌سو امنیت و اعتبار بیشتری دارد و از سوی دیگر، با زیرساخت‌های نظارتی موجود بازارهای سرمایه هماهنگ است؛ هرچند تسویه معاملات، مانند خود بازار رمزارز، آنی و لحظه‌ای نیست.
کیانی در ادامه، جزئیات مدل پیشنهادی بورس تهران برای صندوق رمزارز را تشریح کرد. این مدل بر مبنای قوانین جدید مالیاتی کشور بنا شده که رمزارزها را به‌عنوان دارایی مشمول مالیات به رسمیت شناخته است. همچنین این ساختار از چارچوب سیاست‌گذاری بانک مرکزی تبعیت می‌کند که در آن مفاهیمی مانند «رمزپول»، «نهاد امین» و «کارگزاران رمزپول» تعریف شده‌اند.
در این الگو، هولدرهای بیت‌کوین دارایی خود را از طریق کارگزار رمزپول دارای مجوز، به صندوق رمزارز می‌فروشند. بیت‌کوین‌ها نزد نهاد امین مورد تأیید بانک مرکزی نگهداری می‌شود و در مقابل، واحدهای صندوق در بورس تهران پذیرفته و معامله می‌شود. نقش بازارگردان در این ساختار، حیاتی توصیف شده است؛ چرا که با صدور و ابطال واحدهای صندوق، نقدشوندگی را تضمین کرده و فاصله بین قیمت معاملاتی واحدها و خالص ارزش دارایی‌های صندوق (NAV) را در محدوده منطقی کنترل می‌کند.
به‌این ترتیب، اگر این مدل وارد فاز اجرا شود، می‌تواند نخستین گام جدی برای ایجاد پیوند رسمی بین بازار سرمایه ایران و بازار رمزارزها باشد؛ پیوندی که هم برای هولدرهای بیت‌کوین و هم برای سرمایه‌گذاران سنتی بورس، گزینه‌ای قانون‌مند، شفاف و تحت نظارت برای ورود به دنیای کریپتو فراهم می‌کند.
