در اقدامی کلیدی برای تقویت ارزش پول ملی و تسهیل معاملات اقتصادی، مسعود پزشکیان رئیسجمهور قانون «اصلاح بند الف ماده ۵۸ قانون بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران» را که امکان حذف ۴ صفر از پول ملی را فراهم میکند، به بانک مرکزی ابلاغ کرد. با توجه به صحبت هایی که همواره دراین مورد وجود داشته، باید دید این بار حذف صفر از پول ملی ایران قطعی است یا خیر. با فارسی وب همراه شوید.
حذف صفر از پول ملی
این قانون، که در ۱۱ آبان ۱۴۰۴ توسط مجلس شورای اسلامی تصویب و در ۱۴ آبان توسط شورای نگهبان تأیید شد، بر اساس اصل ۱۲۳ قانون اساسی، فوراً برای اجرا به محمد مخبر، رئیس بانک مرکزی، ارسال شده است. با این ابلاغ، واحد پول ملی ایران (ریال) معادل ۱۰ هزار «ریال جاری» و ۱۰۰ «قران» تعریف میشود و دوره گذار سهساله برای گردش همزمان دو واحد پولی آغاز خواهد شد.
جزئیات قانون: از تعریف واحد پول تا دوره گذار
بر اساس متن قانون، عبارت «که برابر (۱۰,۰۰۰) «ریال جاری» و معادل یکصد «قران» ماست» به بند الف ماده ۵۸ قانون بانک مرکزی (مصوب ۱۴۰۲/۳/۳۰) اضافه شده و پنج تبصره کلیدی الحاق میگردد:
- تبصره ۱: برابری ارزهای خارجی با «ریال» و نرخ خرید و فروش توسط بانک مرکزی، در چارچوب نظام ارزی (ماده ۴۴ قانون) و با رعایت ذخایر ارزی و تعهدات قانونی محاسبه میشود.
- تبصره ۲: دوره گذار (گردش موازی ریال و ریال جاری) حداکثر ۳ سال است؛ جمعآوری اسکناسهای قدیمی طبق بندهای خ و د ماده ۵۸ اجرا میشود.
- تبصره ۳: پس از پایان دوره، تعهدات قبلی فقط با «ریال» یا «قران» ایفا میشود.
- تبصره ۴: بانک مرکزی موظف است ظرف ۲ سال ترتیبات اجرایی را فراهم و آغاز دوره را از طریق روزنامه رسمی، درگاههای الکترونیکی و صداوسیما اعلام کند.
- تبصره ۵: آییننامه اجرایی ظرف ۳ ماه توسط بانک مرکزی تهیه و پس از تأیید هیئت عالی، به هیئت وزیران ارائه میشود.
این اصلاحیه، که شورای نگهبان آن را مغایر شرع و قانون اساسی ندانست، امکان تغییر رسمی واحد پولی را فراهم میکند و ریال را از وضعیت فعلی (با ۴ صفر اضافی) به یک واحد کارآمدتر تبدیل خواهد کرد.
حذف صفر از پول ملی چه تاثیری دارد؟
ایده حذف ۴ صفر از ریال از سال ۱۳۹۶ مطرح بود و در دولتهای قبلی به دلیل چالشهای اقتصادی متوقف شد، اما با تورم مزمن (بالای ۴۰ درصد در سالهای اخیر) و کاهش ارزش ریال در برابر ارزهای خارجی، مجلس در دوره جدید آن را احیا کرد. اهداف اصلی:
- کنترل تورم و تقویت ارزش پول: حذف صفرها، بدون تغییر قدرت خرید، معاملات را سادهتر میکند (مثلاً ۱ میلیون تومان به ۱۰۰ تومان جدید تبدیل میشود).
- افزایش کارایی اقتصادی: تسهیل حسابداری، بانکداری و تجارت خارجی؛ مشابه تجربیات ترکیه (حذف ۶ صفر در ۲۰۰۵) و غنا (حذف ۴ صفر در ۲۰۰۷) که به ثبات پولی کمک کرد.
- اعتبار بینالمللی: ریال جدید (یا تومان معادل) در بازارهای جهانی جذابتر میشود و ذخایر ارزی را کارآمدتر مدیریت میکند.
اقتصاددانان پیشبینی میکنند این تغییر، همراه با سیاستهای ارزی جدید، میتواند تورم را ۵-۱۰ درصد کاهش دهد، اما موفقیت آن به اجرای دقیق دوره گذار و چاپ اسکناسهای جدید بستگی دارد. بانک مرکزی باید تا پایان ۱۴۰۵ (۲ سال آینده) زیرساختها را آماده کند.
تأثیر بر زندگی روزمره
- قیمتها: تمام برچسبها، فاکتورها و نرمافزارهای حسابداری باید بهروزرسانی شوند؛ مثلاً نان ۱۰ هزار تومانی به ۱ تومان جدید میرسد.
- حسابهای بانکی: سپردهها و وامها به نسبت ۱ به ۱۰ هزار تعدیل میشوند، بدون تغییر واقعی ارزش.
- کالابرگ و یارانهها: پرداختها در دوره گذار با هر دو واحد ممکن است، اما پس از آن فقط ریال جدید.
این ابلاغ، بخشی از برنامه دولت پزشکیان برای اصلاحات اقتصادی است و میتواند سیگنال مثبتی برای سرمایهگذاران خارجی باشد. بانک مرکزی وعده داده جزئیات اجرایی را ظرف ماههای آینده اعلام کند. شهروندان میتوانند از طریق سایت بانک مرکزی یا اپلیکیشنهای بانکی، تغییرات را پیگیری کنند. با این گام، اقتصاد ایران وارد فاز جدیدی از ثبات پولی میشود!
